Juridische aspecten van vastgoed | Wegwijs in ruimtelijke ordening en omgeving (Leuven)

Deze opleiding biedt een up-to-date overzicht en stand van zaken van de huidige Vlaamse wetgeving inzake ruimtelijke ordening en de daarmee samenhangende bescherming van leefomgeving en natuur.

De uitgebreide regelgeving wordt thematisch besproken én praktisch toegelicht aan de hand van (vele) voorbeelden, oefeningen en casussen.

• Bouwshift en (nieuwe) realisatiegerichte en grondgebonden instrumenten
• Recente nieuwe decreten: ‘Modulaire omgevingsvergunning en omgevingsbesluit’, ‘Woonreservegebieden’, ‘Wonen in Eigen Streek’, Verzameldecreet Omgeving’, ‘Modernisering MER’
• De herwerking van het Vrijstellingenbesluit en het Meldingsbesluit voor stedenbouwkundige handelingen; vaststelling van de limitatieve lijst van mogelijke vergunningsplichtige handelingen op gemeentelijk niveau
• De toenemende invloed van duurzaamheid, veranderend klimaat en natuurbescherming op vergunningen en vastgoedontwikkeling
• Nieuwe (gewestelijke en lokale) stedenbouwkundige verordeningen

Projectcasus en oefeningenTijdens de opleiding worden de verschillende thema’s geïllustreerd aan de hand van praktische oefeningen en casussen, die in de klasgroep worden besproken.

Wetgevend kader

Steeds meer worden ruimtelijke ordening en leefmilieubescherming gekaderd onder de koepel van het omgevingsrecht, een optelsom van een reeks samenhangende rechtsgebieden die betrekking hebben op de ordening en de bescherming van de fysieke leefomgeving.

In deze opleiding gaan we nader in op:

• de ruimtelijke plannen en planinstrumenten;
• instrumenten van effectenbeoordeling;
• de informatie-instrumenten en – verplichtingen;
• de omgevingsvergunning voor projecten inzake o.m. stedenbouwkundige handelingen, het verkavelen van gronden en het exploiteren van ingedeelde inrichtingen én de geplande herziening/actualisering van de omgevingsvergunningsprocedure;
• de regels inzake handhaving van het ruimtelijk bestuursrecht (cf. Decreet Handhaving Omgevingsvergunning, met o.a. de mogelijkheid tot exclusieve en alternatieve bestuurlijke geldboeten, en nieuwe bestuurlijke maatregelen zoals ‘bestuursdwang’ en ‘last onder dwangsom’);
• de (vele) actuele ontwikkelingen en recente nieuwe regelgeving (cf. actuele topics). 

Programma 

SESSIE 1 | Inleiding en algemeen kader | Voorstelling interactieve projectcasus

• Situering ruimtelijk bestuursrecht en omgevingsrecht – stand van zaken én actualiteit
• Bevoegdheidskader: gewest-provincie-gemeente
• Krachtlijnen en kenmerken van de regelgeving inzake ruimtelijke ordening en omgeving
• Bestuurlijke organisatie en bevoegde diensten
• Voorstelling projectcasus en oefeningen 

SESSIE 2 | Ruimtelijke planning en beleidsinstrumenten

• Actueel: Beleidsplan Ruimte Vlaanderen
• Actueel: Instrumentendecreet en Bouwshift
• Soorten plannen – hiërarchie en onderlinge verhoudingen
• Ruimtelijke structuurplannen vs. beleidsplannen
• Plannen van aanleg (gewestplan, BPA)
• Ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUPs)
• Stedenbouwkundige verordeningen
• Recht van voorkoop, onteigening, aankoopplicht en rooilijnplannen
• Planschade, planbatenheffing en activeringsheffing
• Vlaams Onteigeningsdecreet

SESSIE 3 | Informatieverplichtingen en -instrumenten. Effectbeoordelingen

• Plannen- en vergunningenregister
• Register van onbebouwde percelen
• Informatieplichten (algemeen, instrumenterende ambtenaar, overeenkomsten, publiciteit, sancties)
• Stedenbouwkundig uittreksel en attest
• Planologisch attest
• As-builtattest
• Projectvergadering
• Effectbeoordelingen: milieueffectrapportage (plan-MER, project-MER, project-MER-screening), natuurtoetsen, watertoets 

SESSIE 4 | Vergunningenbeleid (I)

• De vergunningsplicht voor stedenbouwkundige handelingen
• De vrijgestelde handelingen
• De meldingsplicht
• De vergunningsplicht voor het verkavelen van gronden
• De vergunningsvermoedens
• De beoordelingsgronden
• Afwijkingen van stedenbouwkundige voorschriften
• Zonevreemde basisrechten
• Rechtszekerheid voor zonevreemde bedrijven via planologisch attest
• Praktijkoefeningen vergunningsplicht  

SESSIE 5 | Vergunningenbeleid (II)

De omgevingsvergunning(sprocedure)

• Toepassingsgebied
• Bevoegde overheden
• Dossiersamenstelling
• Het digitaal Omgevingsloket
• Behandeling van de aanvraag en procedureverloop
• Beslissingstermijnen en bekendmaking
• Administratief beroep
• Administratieve lus
• Aanvragen voor ‘gemengde’ projecten
• Voorwaarden en lasten verbonden aan vergunningen
• Fasering, zakelijk karakter, regularisatie
• Geldingsduur en wijzigbaarheid
• De Raad voor Vergunningsbetwistingen - bevoegdheid en procedure 

SESSIE 6 | Handhaving

Overzicht van het nieuwe Handhavingsdecreet (Titel VI VCRO)

• Bouwmisdrijven en bouwinbreuken
• Handhavingsactoren, verbalisanten RO en milieutoezichthouders
• Toezichtsbevoegdheden
• Rechterlijke maatregelen
• Stakingsbevel
• Nieuwe bestuurlijke maatregelen
• Bestuurlijke beboeting
• Strafsancties
• Herstelmaatregelen
• Verjaring van de strafvordering en de herstelvordering
• Minnelijke schikking 

Privaatrechtelijke handhaving (o.a. milieustakingsvordering) 

SESSIE 7 | Capita selecta Omgevingsrecht I – Bodemsanering en grondverzet

• Onderzoeksplicht (triggers) en verplichtingen bij overdracht van grond, sluiting van risico-inrichtingen, enz.
• Saneringsplicht versus aansprakelijkheid
• Informatieverplichtingen
• Beoordelingskader PFAS en gevolgen voor overdracht en ontwikkeling
• Grondverzet
• Brownfieldconvenanten 

SESSIE 8 | Capita selecta Omgevingsrecht II – Overige sectorale topics 

• Decreet grond- en pandenbeleid (activeringsmaatregelen)
• Heffingen inzake leegstand en verwaarlozing)
• Materialen- en afvalstoffenrecht, aandachtspunten circulair bouwen
• Energieprestatie van gebouwen (EPC, EPB)
• Bescherming onroerend erfgoed

sessie 9 | Capita Selecta Omgevingsrecht III – Recente rechtspraak en actualiteit 

• Overzicht en bespreking recente rechtspraak omgevingsrecht
• Actualiteit: Bouwshift, overzicht realisatiegerichte en grondgebonden instrumenten, recente nieuwe decreten, impact klimaat en natuurbescherming op vergunningen en vastgoedontwikkeling (zie actuele topics)

DocentMr. Mario Deketelaere, Advocaat - Baker McKenzie Gastdocent KU Leuven

Lesmateriaal

Thematische syllabus bestaande uit hand-outs van slides, teksten en documentatiebundel met rechtspraak en praktische oefeningen en casussen.

Data en plaats

• Maandag 6 oktober, 13 oktober, 20 oktober, 3 november, 17 november, 24 november, 1 december, 8 december en 15 december 2025 
• Telkens van 16.30 tot 20.30 uur (met +/- 30 min pauze). Ontvangst vanaf 16.15 uur
• KU Leuven Kandidatuur Natuurkunde - Celestijnenlaan 200C te 3001 Leuven