"Nood aan een nieuwe verlaging en vereenvoudiging registratierechten"

• Hoogste registratierechten van Europa
• Vorige verlaging creëerde 30% meer overheidsinkomsten uit registratierechten
• Vooral in voordeel van jonge kopers
• Zet aan tot meer verhuizen in functie van job

De noodzakelijke hervorming van de woonbonus in 2014 moet samenlopen met een herziening van de Vlaamse overdrachtsbelastingen. Dat stelt de Vlaamse vastgoedmakelaardij (CIB Vlaanderen en het Beroepsinstituut van Vastgoedmakelaars), die aanstuurt op een vereenvoudiging en een nieuwe verlaging van de registratierechten. De sector die het voorstel met academici, politici en professionals besprak,  beschouwt het als één van de pistes om betaalbaar wonen verder te garanderen. Bovendien zal het eigenaars ook mobieler maken en hen bijgevolg een betere toegang tot de arbeidsmarkt geven.

De grootste beroepsorganisatie van vastgoedmakelaars CIB Vlaanderen, gesteund door het BIV, schuift het voorstel prominent naar voren, nadat de sector zopas haar eigen “Vastgoedacademie” opstartte. Het gaat om een nieuw denk- en discussieplatform, waarbij deskundigen uit alle geledingen worden samengebracht om te brainstormen over de meest uiteenlopende vastgoedthema’s.

De academie kwam zopas een eerste keer samen om tot een eerste pakket beleidsaanbevelingen over betaalbaar wonen te komen. Sprekers van dienst waren: CIB-voorzitter Kristien Berkein, voormalig minister van Wonen Marino Keulen, professor Carine Smolders (HoGent en UGent), fiscaal advocaat Wim Vermeulen en algemeen directeur van de Nederlandse beroepsorganisatie VastgoedPRO drs. Ed W.M. van de Bijl.

Een nieuwe, grondige evaluatie van de registratierechten was alvast één van meest gehoorde voorstellen om betaalbaar wonen op een directe en onmiddellijke wijze te stimuleren.

Maatschappelijke impact

Met 10 procent registratierechten beschikt onze regio over de hoogste transactiekosten van Europa. Dat heeft in eerste instantie zijn impact op de mogelijkheden om een woning te verwerven. Maar het heeft ook zware maatschappelijke consequenties. Door de hoge transactiekosten is de Vlaming zo nog altijd weinig bereid om te verhuizen. Zelfs niet als dat de jobmogelijkheden zou bevorderen, hem uit de werkloosheid zou halen, of het minstens tot een betere woonwerksituatie zou leiden.

O.a. door die hoge transactiekosten, zo blijkt uit internationaal onderzoek, zijn eigenaars minder mobiel op de arbeidsmarkt, wat kan leiden tot zwakkere arbeidsmarktprestaties. In dat verband concluderen onderzoekers aan de UGent1 nu dat een toename van het aantal eigenaars met 1 %  de tewerkstelling in ons land zelfs met 0.3 % kan doen afnemen.  

De sector, die net zoals de Vlaamse overheid voorstander is van eigendomsverwerving, vraagt diezelfde overheid dan ook de oorzaak van deze problematiek aan te pakken. Nederlands onderzoek wees eerder uit dat een verlaging van de transactiekosten met 1 procent  de mobiliteit van eigenaars met 8 procent doet toenemen, met alle positieve gevolgen vandien.  

Meer overheidsinkomsten  

De vorige verlaging van de registratierechten in 2002 bewees dat dit soort beleidsmaatregelen een win-winsituatie kan creëren voor zowel de burger als de overheid. Toen de Vlaamse overheid begin 2002 de registratierechten voor het groot beschrijf van 12,5% naar 10% verlaagde en voor het klein beschrijf van 6% naar 5%, had dit namelijk een bijzondere impact: nooit hadden er meer vastgoedtransacties plaats en nooit werd er minder in het zwart betaald.

In beide gevallen zorgde dit ervoor dat de overheid een veelheid aan opbrengsten binnenkreeg. Lage tarieven zetten namelijk aan tot correct betalen van belastingen en tot minder fraude en meer burgerzin. Door de toegenomen volume-effecten deed zich een toename van de ontvangsten voor met 30 procent over de periode 2001-2006 – of 2.800 bijkomende transacties per jaar.  

Vereenvoudiging gunstmaatregelen 

Daarnaast houdt de sector een pleidooi voor een vereenvoudiging van alle gunstmaatregelen die de registratierechten voor sommige kopers kunnen verlagen. Zo moet er onder meer een einde worden gemaakt aan de onevenwichtige toekenning van de korting op de registratierechten op basis van het kadastraal inkomen, het zogenaamde “klein beschrijf”.

Daarnaast vraagt de sector ook om de andere complexe gunstmaatregelen mee te nemen in de evaluatie, zoals het abattement (vrijstelling van registratierechten op de eerste schijf van 15.000 euro) en de meeneembaarheid (overdracht van een deel van de registratierechten, onder specifieke voorwaarden). Zowel de mogelijkheid voor een eventuele vereenvoudiging als van een hogere vrijstelling verdienen het onderzocht te worden.

Evenwicht

Bij een herziening van het woonbeleid zijn de Vlaamse vastgoedmakelaars alvast voorstander van een zo evenwichtig mogelijke en gediversifieerde aanpak die alle segmenten van de woningmarkt ondersteunt. In dat opzicht zal de sector haar denkoefening nog uitbreiden. Dit moet leiden tot een memorandum dat in het najaar aan de beleidsmakers wordt overhandigd en in 2014 een aanzet vormt voor het politieke debat.

1 - Isebaert D., Heylen F. and C. Smolders, 2011, “Houses and/or jobs: ownership and the labour market in Belgian districts”, CESifo Working paper, n°3371 (revised and resubmitted to Regional Studies)